The historical monuments in the urban environment. From Berlin to Athens

Abstract

Οι αρχαιολογικοί χώροι, τα ιστορικά σύνολα, τα μνημεία, τα ιστορικά κτίρια αποτελούν σημαντικά στοιχεία της πόλης, που διαμορφώνουν την εικόνα και το χαρακτήρα της. Ως ιστορικά μνημεία θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε εκείνα τα κτιριακά κελύφη ή κτιριακά σύνολα που μπορούν και αποτελούν φορείς και ενσαρκώσεις της μνήμης και της ιστορίας ενός λαού και αποκτούν πολιτιστική, αισθητική, αλλά και συναισθηματική αξία. Στα πλαίσια αυτά, η υπόθεση εργασίας βασίζεται στην παραδοχή πως η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς θα πρέπει να προσεγγίζεται μέσα από μία πολυδιάστατη προσέγγιση, εξετάζοντας τις εκάστοτε οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις, καθώς και τις συσχετιζόμενες ιδεολογικές αναφορές. Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στο κατά πόσο εξυπηρετούνται ευρύτερα αναπτυξιακά σχέδια που έχουν στόχο την τουριστική προσέλκυση στα κέντρα των πόλεων, εντείνοντας συχνά τον κοινωνικό αποκλεισμό για τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, αλλά και στο κατά πόσο γίνεται σύνδεση με ιδεολογήματα που αποσκοπούν στη διαμόρφωση μιας εθνικής ή τοπικής ταυτότητας. Συμπερασματικά, η αρχιτεκτονική και πολεοδομική διάσταση, το οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο, αλλά και οι κοινωνικές προεκτάσεις είναι στοιχεία που θα πρέπει να μελετώνται μέσα από τη διαλεκτική τους αλληλοσυσχέτιση. Βασιζόμενη σε αυτό το σκεπτικό, η εργασία επικεντρώνεται στην περιοχή του Spandauer Vorstadt (προάστιο του Σπάνταου) στο Βερολίνο και ειδικότερα στις πολεοδομικές παρεμβάσεις που έγιναν από την πτώση του Τείχους ως σήμερα. Τέλος, γίνεται μία προσπάθεια σύνδεσης των συμπερασμάτων από την μελέτη της περίπτωσης του Βερολίνου για την προσέγγιση των ανοιχτών ερωτημάτων που ταλανίζουν την Αθήνα της κρίσης σήμερα. Βασικός στόχος του κεφαλαίου αυτού είναι να αξιοποιηθούν η μεθοδολογία και οι υποθέσεις εργασίας από την περίπτωση του Βερολίνου, ώστε να τεθούν ερωτήματα προς περεταίρω διερεύνηση για την πόλη της Αθήνας στη σημερινή πραγματικότητα της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Λέξεις κλειδιά: μνημεία, χώρος, Βερολίνο, Αθήνα, αστικό περιβάλλον 1

As historical monument can be characterized any building or set of buildings, which bears the stamp of history and therefore particular national, regional, local or symbolic significance. The historical sets, the monuments and the historical buildings are important elements of the urban environment, which can be identified because of their cultural, aesthetic and emotional value. In this context the hypothesis of the thesis is based on the assumption that the administration of historical data has to be examined in a multidimensional way, as it is of great importance to study the related interventions in association with the socioeconomic and political context and in interaction with the ideological background. Heritage management and conservation of monuments are usually part of wider economic projects and in most cases connected with tourism development. Moreover they are joined with comprehensive ideological references to national or local identity. Therefore, historic preservation strategies should be examined by taking into account the economical, political and social conditions and the particular ideological level. More specifically, all these aspects should be highlighted in their interrelation: the architectural and urban dimension, the political, economic and ideological context and also the social repercussions. Based on these facts, this thesis focuses on the study area of Spandauer Vorstadt and on the interventions made after the fall of the Berlin Wall. Finally, effort was made in order to connect the conclusions drawn from the case study Berlin with the open questions that Athens is facing nowadays, taking into account the factor of the international economic crisis, which is combined with various repercussions and with urban policies that intensify social exclusion. Keywords: monuments, urban environment, Berlin, Athens 5