Διερεύνηση της αντίληψης των Ελλήνων μετακινουμένων ως προς νέες μορφές μετακίνησης με χρήση οικονομετρικών προτύπων

Abstract

Η χρήση Ι.Χ. αυτοκινήτου στη σύγχρονη κοινωνία αποτελεί ένα σύνηθες πρότυπο και στη συνείδηση των μετακινούμενων έχει καταστεί συνώνυμο της ευελιξίας και της άνεσης στη μετακίνηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να θεωρείται ότι για να κάνει κάποιος χρήση ενός μεταφορικού μέσου με απόλυτη ελευθερία και ευελιξία αυτό θα πρέπει να του ανήκει. Ωστόσο τα αυξανόμενα έξοδα που συνδέονται με την ιδιοκτησία Ι.Χ. (κόστος αγοράς, ασφάλειας, λειτουργικά κόστη) καθώς και τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά κόστη που αφορούν στη χρήση του επέβαλαν τη διερεύνηση εναλλακτικών μορφών μετακίνησης, ανάμεσα στις οποίες ένα νέο πρότυπο μεταφορών, τα Μοιραζόμενα Αυτοκίνητα τα οποία σύμφωνα με τη βιβλιογραφία αποτελούν συμπληρωματικό αγαθό των μέσων υψηλής πυκνότητας.

Στόχο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η διερεύνηση των αντιλήψεων των Ελλήνων μετακινούμενων ως προς τις νέες μορφές μετακίνησης και σε επόμενο στάδιο η διερεύνηση της επίδρασης αυτών των αντιλήψεων ταυτόχρονα με συγκεκριμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά στην ικανοποίηση που λαμβάνουν από τη λειτουργία του μεταφορικού συστήματος.

Για τη διερεύνηση των αντιλήψεων και τη συλλογή των στοιχείων για την πραγματοποίηση της επιτόπιας έρευνας, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ερωτηματολόγιο δεδηλωμένων προτιμήσεων αφού προηγουμένως εξετάστηκε η σχετική με τα Μοιραζόμενα Αυτοκίνητα διεθνής βιβλιογραφία. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε είναι δομημένο σε τρία μέρη και περιλαμβάνει ερωτήσεις που αφορούν στην πρόσβαση των μετακινούμενων σε αυτοκίνητο, την αξιολόγηση της ιδιοκτησίας και χρήσης Ι.Χ. καθώς και σε καθημερινά πρότυπα μετακίνησης. Το κυρίως μέρος του ερωτηματολογίου αφού προηγουμένως εισάγει τον απογραφόμενο στην έννοια των μοιραζόμενων αυτοκινήτων, εξετάζει την εξοικείωση του με το νέο πρότυπο μετακίνησης και την πιθανότητα χρήσης του ταυτόχρονα με την αξιολόγηση των μοιραζόμενων και ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το ερωτηματολόγιο ολοκληρώνεται με τις ερωτήσεις που αφορούν στα δημογραφικά χαρακτηριστικά του απογραφόμενου.

Διενεργήθηκε επιτόπια έρευνα στην περιοχή της Αθήνας κατά την οποία σε διάστημα 3-3.5 μηνών πραγματοποιήθηκαν 194 συνεντεύξεις και συμπληρώθηκαν ισάριθμα έγκυρα ερωτηματολόγια. Ύστερα από επεξεργασία των δεδομένων με χρήση του ολοκληρωμένου λογισμικού πακέτου R Development Core Team (2012) εκτιμήθηκε η εξοικείωση των μετακινούμενων με την υπηρεσία των μοιραζόμενων αυτοκινήτων και η διάθεση τους για προσχώρηση σε αυτή, και αναπτύχθηκαν εξατομικευμένα πρότυπα τα οποία διερευνούν την ικανοποίηση τους συναρτήσει προσωπικών χαρακτηριστικών και μιας σειράς αντιλήψεων τους.

Αναπτύχθηκαν δύο είδη οικονομετρικών προτύπων, η ανάλυση παραγόντων (Factor Analysis) και τα πρότυπα διακριτών επιλογών (Ordered Logit). Το πρώτο σκοπό είχε να εισχωρήσει στον τρόπο αντίληψης των μετακινούμενων και να αποκαλύψει κάθε πιθανή σχέση μεταξύ των μεταβλητών που εξετάζονται. Προέκυψε για παράδειγμα ότι οι μεταβλητές περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκαλεί το αυτοκίνητο, κόστος αγοράς και κόστος συντήρησης παρουσιάζουν αυξημένη συσχέτιση μεταξύ τους (γενικευμένο κόστος).

Η ανάπτυξη προτύπων διακριτών επιλογών σκοπό είχε την προτυποποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και συγκεκριμένα της ικανοποίησης που λαμβάνει ο μετακινούμενος από το μεταφορικό σύστημα, συναρτήσει των αντιλήψεων που διερευνώνται και των δημογραφικών του χαρακτηριστικών. Επιδίωξη μας ήταν στα πρότυπα που εξετάζονται να συμπεριληφθεί κατά το δυνατόν περισσότερη ψυχομετρική πληροφορία.

Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την επίδραση της διαφορετικότητας, η οποία αφορά σε προσωπικά χαρακτηριστικά, καθημερινά πρότυπα μετακίνησης καθώς και ψυχομετρική πληροφορία στην ικανοποίηση του μετακινούμενου. Προέκυψε ύστερα από την ανάλυση ότι η ικανοποίηση διαφοροποιείται από γυναίκες σε άντρες και μάλιστα η οικογενειακή κατάσταση επενεργεί διαφορετικά στα δύο φύλα. Επίσης η πρόσβαση σε αυτοκίνητο Ι.Χ. καθώς και το δίπλωμα οδήγησης επιδρούν σημαντικά, καθώς και μια σειρά χαρακτηριστικών τα οποία εκτιμώνται διαφορετικά από τους μετακινούμενους: η συνεισφορά του αυτοκινήτου στην ενίσχυση της άνεσης της μετακίνησης, το υψηλό κόστος αγοράς του αυτοκινήτου, καθώς και ο τύπος του οχήματος που παρέχει μια υπηρεσία μοιραζόμενων αυτοκινήτων.

Car ownership is a key component of our society, due to the common perception that in order to use a transport mode individually, someone has to own it. However, high energy prices, congestion problems, inefficient parking space are just a few of the several problems that are connected with private cars. Car sharing is an innovative alternative mode of transport, which balances between private cars and public modes of transport and has the potential to contribute to sustainable transportation in urban areas. Car sharing offers a wide variety of advantages for individuals and society, as well as the environment.

This thesis represents an effort of modelling travelers’ behaviour, specifically their satisfaction from the transport network taking into account not only their personal characteristics but also their perceptions and attitudes. We also aim to model the impact of the implementation of a car sharing scheme in the evolution of passengers’ satisfaction. Such information could be useful for example in developing promotion strategies of car sharing services.

A street intercept survey took place in Athens during a period of 3-3.5 months, where 194 respondents of all ages and demographics expressed their opinion on several topics including their perception of personal cars, the contribution of car sharing factors in the attractiveness of the service and passengers’ current daily patterns. During this survey we also tried to explore the familiarity of the Greek population with car sharing, as car sharing is a new paradigm of transport, which is yet to be implemented in Greece.

The questionnaire is structured in three parts: The first part includes questions about the respondent’s current travel patterns such as car ownership, modes used for their daily trips as well as time spent, perception of car ownership and their satisfaction about current travel patterns. The second part provides a description of car sharing service, and travellers are asked several questions about the perception of the importance of specific carsharing factors, especially with respect to the service adoption. The third and last part includes questions about demographics.

Three factor analysis models have been performed in order to develop some insight in the underlying factors affecting Greeks’ perception of personal cars, their environmental consciousness and its contribution to the car sharing potential attractiveness, as well as the car sharing factors and their contribution to the above. Ordered logit models were also implemented in order to explore Greek travelers’ satisfaction, as well as the factors, which have an impact on it.

The results indicate that demographics and psychometric information have a strong impact in travelers’ satisfaction, which is quite different in men than in women. Furthermore, marital status is another significant factor, also influencing several of their perceptions. Evaluation of car ownership costs as well as the contribution of car to the boosting of comfort of travel are factors affecting passengers’ satisfaction in a significant way