Διερεύνηση και εφαρμογή μεθόδων και τεχνικών για τη συντήρηση και αποκατάσταση του έντυπου υλικού μετά από πλυμμήρα στο ιστορικό αρχείο του ΚΚΕ

Abstract

Η εργασία αυτή αποτελεί μέρος ενός μεγάλου έργου που επιτελείται από το 1995 για την συντήρηση και αποκατάσταση του ιστορικού αρχείου του ΚΚΕ μετά από μία μεγάλη πλημμύρα. Έτσι δημιουργήθηκε ένα πρότυπο εργαστήριο συντήρησης αποκατάστασης του ιστορικού αρχείου του ΚΚΕ ασχολείται με την προληπτική και την ουσιαστική συντήρηση του αρχειακού υλικού αλλά και τον έλεγχο της πορείας των μεθόδων που εφαρμόζονται. Ο στόχος της συντήρησης του χαρτιού είναι η επιβράδυνση της χημικής του υποβάθμισης. Στο αρχείο του ΚΚΕ η συντήρηση άρχισε μετά από μια μεγάλη φυσική καταστροφή. Χιλιάδες σύντροφοι, οπαδοί, φίλοι του κόμματος, ακόμα και άνθρωποι που δεν ανήκαν καν στο κόμμα, φορείς, ιδρύματα, επιστήμονες από όλα τα σημεία του κόσμου ενδιαφέρθηκαν, πάλεψαν με τις λάσπες και τον χρόνο για να μην χαθεί ούτε μια σελίδα αρχειακού υλικού. Δύσκολη υπόθεση, πρωτόγνωρη για τα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά δεδομένα (αν εξαιρέσουμε τη καταστροφή στη βιβλιοθήκη της Φλωρεντίας το 1966) που πραγματικά ανέδειξε αρκετά προβλήματα που υπήρχαν (και στα περισσότερα αρχεία συνεχίζουν να υπάρχουν) ακόμη και σε θέματα επιστημονικής αντιμετώπισης σε σχέση με την επείγουσα αντιμετώπιση που απαιτούνταν. Οι μύκητες αναπτύσσονταν στα βρεγμένα χαρτιά με ταχύτατους ρυθμούς. Το κτίριο της Κεντρικής επιτροπής μετατράπηκε σε ένα τεράστιο εργαστήριο καθαρισμού από τη λάσπη και στεγνώματος του χαρτιού και άρχισε να σχεδιάζεται η παραπέρα αντιμετώπιση της κατάστασης και από επιστημονική πλευρά. Η συνεργασία με επιστημονικούς φορείς και ιδρύματα ήταν συνεχής, η προθυμία μεγάλη. Αφού ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση που αφορούσε την άμεση σωτηρία του αρχειακού υλικού υπήρχε η άμεση ανάγκη λειτουργίας οργανωμένου εργαστηρίου συντήρησης και αποκατάστασης του αρχειακού υλικού το οποίο σε καθημερινή βάση και με πιο έμπειρο αν θέλετε προσωπικό θα φρόντιζε για την παραπέρα φυσικοχημική πορεία του αρχειακού υλικού. Δηλαδή την απολύμανση, την χημική επεξεργασία, την δημιουργία χώρου με ειδικές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας, τον έλεγχο κά. Η εξασφάλιση σταθερών συνθηκών συντήρησης υγρασίας και θερμοκρασίας αποτελεί το πρώτο μεγάλο βήμα για την μελλοντική φυσικοχημική πορεία του υλικού. Οι συνθήκες αυτές από πολλές πλευρές συμβάλλουν στην μη αποδόμηση της κυτταρίνης. Εξασφαλίζουν στο υλικό το 2-3% υγρασίας επί του βάρους του, δεν επιτρέπουν τις διαστολές και συστολές της κυτταρρινικής αλυσίδας . Επισημαίνεται ότι για την ανάπτυξη μούχλας απαιτούνται υψηλά ποσοστά υγρασίας και θερμοκρασίας και μικροπεριβάλλον όξινο. Η απολύμανση – ουσιαστικά αποστείρωση του αρχειακού υλικού από την αρχή και πριν την τελική τοποθέτηση των χαρτιών στον διαμορφωμένο κατάλληλα αρχειακό χώρο, στην ουσία εκμηδενίζει την πιθανότητα εμφάνισης της μούχλας. Η χημική επεξεργασία ολοκληρώνει «ομπρέλα προστασίας» στο υλικό του αρχείου. Δίνοντας αλκαλικό απόθεμα στο χαρτί αδρανοποιείται η δράση των ενδογενών και εξωγενών παραγόντων αποδόμησης της κυτταρινικής αλυσίδας. Η χημική επεξεργασία δεν είναι επαρκής σαν μέτρο ουσίας αν δεν συνδυάζεται με τις σταθερές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Το αλκαλικό απόθεμα αν και είναι ισχυρό δεν είναι ατελείωτο από την στιγμή που το αρχειακό υλικό εκτίθεται σε μη ελεγχόμενες συνθήκες. Ταυτόχρονα το υψηλό PH δημιουργεί μικροπεριβάλλον μη ανάπτυξης μυκήτων στο χαρτί και σε συνδυασμό με την χαμηλή υγρασία και θερμοκρασία που εξασφαλίζεται στο χώρο φύλαξης του αρχείου πραγματικά εκμηδενίζεται η περίπτωση ανάπτυξης τους. Ο ελεγχόμενος αερισμός αρχείου κρατάει περιορίζει την δράση εξωτερικών ρύπων στο χαρτί αφού με ειδικά φίλτρα ενεργού άνθρακα οι ρύποι αυτοί κατακρατούνται σε μεγάλα ποσοστά και δεν έρχονται σε επαφή με τα χαρτιά. Οι φάκελοι και τα κουτιά (με αλκαλικό απόθεμα και αντιμυκητιακή προστασία) στους οποίους αποθηκεύονται τελικά τα ντοκουμέντα είναι η τελική πρόσθετη ασπίδα προστασίας. Το σύστημα προστασίας του αρχείου του ΚΚΕ υποστηρίζεται από συναγερμούς σε περίπτωση ανόδου της θερμοκρασίας και της υγρασίας. Δύο κεντρικές κλιματιστικές μονάδες (μια σε σταθερή λειτουργία και μια εφεδρική) μαζί με ένα τεράστιο αφυγραντήρα ρυθμίζουν την υγρασία και την θερμοκρασία στον χώρο και εξασφαλίζουν τα επιθυμητά σταθερά όρια υγρασίας και θερμοκρασίας. Στην 18χρονη πορεία της λειτουργίας του Εργαστηρίου συντήρησης και αποκατάστασης η συνεργασία με φορείς και ιδρύματα παραμένει σταθερή, η εμπειρία που έχει αποκτηθεί από το ΚΚΕ πολλές φορές έχει βοηθήσει σε έκτακτες και όχι μόνο καταστάσεις αντιμετώπισης προβλημάτων σε βιβλιοθήκες και αρχεία. Δεν πρέπει βέβαια σε καμιά περίπτωση να μας διαφεύγει ο έλεγχος της πορείας των εργασιών σε συνάρτηση με το χρόνο και αυτό γιατί κάτι τέτοιο επιβάλλεται. Η μέχρι τώρα παρακολούθηση γίνεται από το εργαστήριο (όσον αφορά την πορεία των μυκήτων) με καλλιέργειες και παρακολούθηση της πορείας του pH των δειγμάτων. Κατά καιρούς και σε συνεργασία με φορείς και Ιδρύματα έχουν προγραμματισθεί και πιο σύνθετες έρευνες (τεχνητές γηράνσεις κλπ). Οι σπουδαιότεροι παράγοντες της γήρανσης – αποδόμησης του χαρτιού στο αρχείο του ΚΚΕ αντιμετωπίζονται με τον καλύτερο τρόπο. Έχουν παρθεί όλα τα μέτρα που προβλέπει η σύγχρονη βιβλιογραφία για την διατήρηση της πρωτότυπης μορφής του αρχειακού υλικού και ταυτόχρονα η αποθήκευση του αρχείου σε ηλεκτρονική μορφή και ο περιορισμός στο ελάχιστο απολύτως αναγκαίο της χρήσης του πρωτοτύπου δίνουν σήμερα τις καλύτερες προϋποθέσεις για την μελλοντική φυσικοχημική πορεία του

This work is part of a major project carried out in 1994 for the preservation and restoration of the historical archives of the Communist Party after a long spate.This has become a standard laboratory maintenance rehabilitation of the historical archive of the Communist Party that deals with preventive and essential maintenance of archival material and controlling the fate of the methods applied.The original objective of maintaining the paper was slow chemical degradation. Thousands of partners, supporters and friends of the party, even people who were not even at the party, players, institutions, scientists from all over the world interested, struggled with the mud and the time to not lose a single page archive. Difficult, unprecedented for Greek and European data (apart from destroying the library in Florence in 1966) that really highlighted several problems that existed (and more files are still there) and even in scientific treatment than emergency treatment required. Fungi thrive in damp paper fast. The building of the Central Committee was transformed into a huge laboratory cleaning of mud and drying of paper and began plans to further address the situation and scientific side. Cooperation with scientific institutions and organizations was continuous willingness great. After completion of the first phase involving the immediate salvation of archival material was the immediate need is an organized laboratory maintenance and restoration of archival material which on a daily basis and most experienced staff would look for further physicochemical process of archival material. Namely disinfecting, chemical processing, creating space with specific moisture and temperature conditions, the control and others. Ensuring maintenance of stable conditions of humidity and temperature was the first big step for future physicochemical course material. The above conditions are in many ways not contribute to degradation of cellulose. They ensure material 2-3% moisture by weight, does not allow the expansion and contraction of the cellulose chain. Note that mold growth requires high humidity and temperature and acidic microenvironment. Disinfection - essentially sterilization of archival material from the beginning and before the final placement of the cards configured properly in archival space essentially eliminates the possibility of mold. Chemical treatment completes the "umbrella of protection" in the material file. Giving alkaline paper stock to inactivate the action of endogenous and exogenous factors of degradation of the cellulose chain. The chemical treatment is not sufficient as a measure substance if not combined with constant humidity and temperature conditions. The alkaline reserve and is strong if not endless once the archival material is exposed to uncontrolled conditions. While high PH creates micro-environment non fungal growth on paper and combined with low humidity and temperature to ensure the storage of the file actually nullified the case development. The controlled ventilation keeps file limits the action of external contaminants in paper after specific activated carbon filters the pollutants are retained at high levels and do not come into contact with the cards. The folders and boxes (with alkaline reserve and antifungal protection) that ultimately saved the documents is the final additional shield. The system file protection KKE supported alarms in case of increase in temperature and humidity. Two air handling units (one in stable operation and standby) along with a huge dehumidifier which regulate the humidity and temperature in the field and ensure the desired constant temperature and humidity levels. In the 18-year course of operations of the laboratory maintenance and restoration cooperation with organizations and institutions remains stable, the experience gained by the Communist Party has often help in emergency situations and not just troubleshoot libraries and archives. It should however, in no case be kept in mind control's progress in relation to time and that's why this is necessary. The hitherto tracking done by laboratory (on the fate of fungi) with crops and tracking the pH of the samples. And occasionally in collaboration with agencies and institutions are planned and most complex investigations (artificial aging, etc.). The most important factors of aging - degradation of paper in the file of the Communist Party treated the best way. They have taken all the measures envisaged by the current literature to maintain the original form of archival material and simultaneously save the file in electronic format and a minimal absolute necessity of using the prototype are currently giving the best conditions for the future course of physicochemical .