Εταιρική περιβαλλοντική ευθύνη σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις: διερεύνηση και ανάλυση

Abstract

Οι υφιστάμενες περιβαλλοντικές προκλήσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και προβάλλουν την αναγκαιότητα για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, απαιτείται η σύμπραξη όλων των φορέων: πολιτείας, πολιτών και επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις, πέρα από τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία, καλούνται να συνειδητοποιήσουν την ευθύνη τους για το αντίκτυπό τους στο περιβάλλον και να αναλάβουν δράση. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής και ελληνικής οικονομίας και συνεισφέρουν σε σημαντικό ποσοστό στο βιομηχανικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Επομένως, η στροφή σε περιβαλλοντικά υπεύθυνη δραστηριότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Προς το παρόν οι ΜΜΕ φαίνεται να υστερούν στην υιοθέτηση πρακτικών εταιρικής περιβαλλοντικής ευθύνης και προκύπτει η ανάγκη για την ανάπτυξη εργαλείων που λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους θα τις υποστηρίζουν στην κατανόηση του περιβαλλοντικού τους αντίκτυπου και θα τις ωθούν στην ανάληψη δράσης. Επομένως στα πλαίσια της παρούσας διπλωματικής τέθηκαν δύο στόχοι: α) η διερεύνηση της καταγραφής της εταιρικής περιβαλλοντικής ευθύνης μέσω περιβαλλοντικών δεικτών καθώς οι περιβαλλοντικοί δείκτες κρίνεται ότι αποτελούν εργαλείο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της μικρομεσαίας επιχείρησης και β) η διατύπωση μίας μεθοδολογικής προσέγγισης για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επίδοσης της επιχείρησης. Αρχικά, επιχειρείται η παρουσίαση του προβλήματος της υποστήριξης της περιβαλλοντικά υπεύθυνης δραστηριότητας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω περιγραφής της παρούσας κατάστασης και της σύνδεσής του με το ευρύτερο πλαίσιο της πράσινης οικονομίας και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Ακολούθως, παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο για την ανάπτυξη και χρήση περιβαλλοντικών δεικτών και πραγματοποιείται βιβλιογραφική επισκόπηση των περιβαλλοντικών δεικτών που έχουν προταθεί για χρήση από επιχειρήσεις. Στη συνέχεια, διερευνήθηκε η χρήση περιβαλλοντικών δεικτών σε δημοσιοποιημένες ηλεκτρονικές εκθέσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και του ευρωπαϊκού συστήματος οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου (EMAS). Τέλος, διατυπώνεται μεθοδολογική προσέγγιση η οποία χρησιμοποιεί κανόνες παραγωγής (τεχνολογία αναπαράστασης γνώσης στα έμπειρα συστήματα) για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επίδοσης επιχείρησης βάσει ενός συνόλου περιβαλλοντικών δεικτών.

Environmental challenges ring the bell, making stronger the need for transition to a green economy. Transition to a truly green economy requires the collaboration among policy makers, citizens and enterprises. Enterprises, beyond the conformity with the legislation, are called to realize their responsibility for their impact οn the environment and undertake action. The small and medium-sized enterprises constitute the backbone of the European and Greek economy and contribute with important percentage to the industrial environmental impact. Consequently, shifting to environmentally responsible activity is an essential condition for the transition to the green economy. At present, SMEs appear to fall short in the adoption of “corporate environmental responsibility” practices. This emphasizes the need to develop tools that take into consideration particular characteristics of SMEs and support them in the comprehension of their environmental impact and prompt them to undertake action. Therefore, the purpose of this thesis is twofold: a) to investigate the “corporate environmental responsibility” reporting through environmental indicators as environmental indicators are considered to constitute a tool that corresponds to the needs of a small-medium sized enterprise b) the articulation of a methodological approach to the evaluation of corporate environmental performance. Initially, the analysis attempts to present the problem of supporting environmentally responsible activity in small and medium sized enterprises via description of the current state in the broader context of green economy and corporate social responsibility. Followingly, the theoretical framework for the development and use of environmental indicators is presented and a bibliographic review of environmental indicators, which have been proposed for enterprises, is attempted. The next step is the investigation of use of environmental indicators in publicized electronic reports, which had been prepared by SMEs in the context of corporate social responsibility and European Eco-Management and Audit Scheme EMAS. The final step is the articulation of a methodological approach, which employs production rules ( knowledge representation technology in expert systems) to evaluate the corporate environmental performance based on a set of environmental indicators.