Μελέτη των μεταβολών των χρήσεων γης στο Ζαγόρι Ιωαννίνων

Abstract

Αντικείμενο της παρούσης διπλωματικής μελέτης είναι η διερεύνηση των μεταβολών των χρήσεων γης στο νέο διευρυμένο Καλλικρατικό Δήμο Ζαγορίου. Οι χρήσεις της γης σε μία περιοχή για μία δεδομένη χρονική περίοδο, είναι άμεσα και αναπόσπαστα συνδεδεμένες με την κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα της περιοχής, με την ιστορική της ύπαρξη αλλά και με τις κατά καιρούς πολιτικές γης που έχουν εφαρμοστεί στην περιοχή. Συγκεκριμένα η περιοχή του Ζαγορίου, αποτελεί μία ιστορική οικιστική ενότητα του Νομού Ιωαννίνων, με ιδιαίτερη φυσιογνωμία λόγω του έντονου ανάγλυφου, του ψυχρού κλίματος και της μακραίωνης κατοίκησής της. Στην παρούσα διπλωματική μελέτη, η διερεύνηση των μεταβολών των χρήσεων γης έγινε με βοήθεια τη μελέτη της ιστορικής εξέλιξης της περιοχής, των διαχρονικών τάσεων της οικονομίας της περιοχής και πάντοτε σε σύνδεση με τα εκάστοτε θεσμικά πλαίσια που αφορούσαν στην περιοχή μελέτης και αξιοποιήθηκαν από τους κατοίκους της και από τις δημοτικές αρχές. Σημαντικό ρόλο στη διεξαγωγή συμπερασμάτων, έπαιξε η επεξεργασία δορυφορικών εικόνων με την τηλεπισκοπική μέθοδο αλλά και η μελέτη πολεοδομικών σχεδίων αποτύπωσης οικισμών, χαρτών βλάστησης και άλλου εποπτικού υλικού το οποίο παρέχει αδιαμφισβήτητες πληροφορίες. Έπειτα από τη μελέτη όλων των μεταβλητών που συμμετέχουν στη διαμόρφωση και μεταβολή των χρήσεων γης στην περιοχή του Ζαγορίου, μέσα στις οποίες ενυπάρχει καθοριστικά το μοντέλο ανάπτυξης της περιοχής, προκύπτουν συγκεκριμένα μετρήσιμα αποτελέσματα που αποδεικνύουν τον περιορισμό των αγροτικών εκμεταλλεύσιμων εκτάσεων, την επέκταση των τεχνητών περιοχών και την γενικότερη οικιστική εξέλιξη στην περιοχή του Ζαγορίου. Τελευταίο στάδιο της μελέτης πριν την εξαγωγή συμπερασμάτων, είναι η άσκηση κριτικής σχετικά με το ευρύτερο σύστημα ανάπτυξης που έχει υιοθετηθεί στην περιοχή και την εξέλιξη των χρήσεων της γης σήμερα. Στο τμήμα αυτό γίνονται και προτάσεις αναδιάταξης του μοντέλου ανάπτυξης με νέα πλέον βάση, σε μία εποχή καθολικής κρίσης. Τέλος τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την παρούσα μελέτη αφορούν ειδικά στην περιοχή του Ζαγορίου, ενώ γίνεται μία προσπάθεια εξαγωγής γενικότερων συμπερασμάτων πάνω στο αντικείμενο των χρήσεων της γης στις ορεινές περιοχές.

This paper presents an investigation of land use changes in the mountainous area of Zagori. Land use in a certain area, for a specific period of time, is primarily influenced by socioeconomic and political forces, as well as by the historical roots of the specific region. The area of Zagori is an independent historical section of the region of Ioannina, the profile of which has been historically formed based on its special geographical, climatic and historical factors. The present study is a historical investigation of land use change assessments, based on understanding of: i) socioeconomic changes over time, ii) economic growth strategies, and iii) social and political forces at the specific area. For conducting the study visual materials were used. More precisely, remote sensing within ER-Mapper environment was used to manipulate image data, while urban and grasslands maps also provided important information. After evaluating and assessing all of the factors affecting land use and land use change in the mountainous area of Zagori, - including the economical situation at the specific area - countable outcomes were observed, such as restrictions in agricultural areas concurrently with increases in artificial surfaces and residential development. The last section of the study, prior to obtaining conclusions, is a general discussion on how the socio-economic growth profile of the area has affected land use, and how suitable and productive this profile is in a period of socioeconomic crisis. Finally, the results obtained from the study provide a framework of better understanding of the model through which land use changes occur in Zagori as well as other mountainous areas of Greece.