Αποτίμηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των ορεινών περιοχών με μεθόδους περιβαλλοντικής οικονομίας

Abstract

Αντικείμενο της εργασίας αποτελεί η αποτίμηση της οικονομικής αξίας, η οποία απορρέει από το κοινωνικό όφελος που η προστασία και η διατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής εμπεριέχει και που η οικονομία της αγοράς αδυνατεί να συλλάβει. Στόχος της εργασίας είναι να τεκμηριώσει ότι η παραδοσιακή αρχιτεκτονική εμπεριέχει μια ισχυρή, λανθάνουσα οικονομική αξία. Η αγνόηση της αξίας αυτής αποτελεί αιτία υποβάθμισης και καταστροφής της. Αντίθετα, η ανάδειξή της αποτελεί εργαλείο προστασίας και διατήρησής της. Η εργασία, παράλληλα, επιδιώκει να διερευνήσει την κοινωνική διάσταση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, να προχωρήσει την υφιστάμενη γνώση στην αποτίμηση των πολιτιστικών αγαθών, να βελτιώσει τη ΜΥΑ ως προς την ικανότητα αποτίμησης του συγκεκριμένου πολιτιστικού αγαθού και να συμβάλει στην περαιτέρω θωράκιση της ΜΥΑ, ως αξιόπιστης μεθόδου αποτίμησης των αγαθών του πολιτισμού.

Μεθοδολογία Η εργασία αρθρώνεται σε δύο μέρη: στο πρώτο αναπτύσσεται το θεωρητικό πλαίσιο όπου τεκμηριώνεται η σημασία της πολιτιστικής οικονομίας στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, η δυνατότητα αξιοποίησης της ΜΥΑ στην αποτίμηση των πολιτιστικών αγαθών (παραδείγματα) και τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των ορεινών περιοχών μελέτης, καθώς και οι κίνδυνοι αλλοίωσής της. Το πρώτο μέρος οδηγεί στο κεντρικό ερώτημα της εργασίας: Μπορεί η ΜΥΑ να αποτιμήσει το κοινωνικό όφελος που προκύπτει από την προστασία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής; Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των πέντε ερευνών πεδίου (εφαρμογή της ΜΥΑ), η συγκριτική τους ανάλυση, τα συμπεράσματα και η συμβολή της διατριβής.

Συμπεράσματα Σε ότι αφορά στην κοινωνική αξία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αποδείχθηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής: α. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική αποτελεί σημαντική σύγχρονη πολιτιστική αξία. Στην κοινή συνείδηση, η απώλειά της ταυτίζεται με την απώλεια μέρους της εθνικής ταυτότητας. β. Όσο αυξάνεται η αισθητική ποιότητα ενός παραδοσιακού οικισμού τόσο αυξάνεται η διάθεση προστασίας από τους χρήστες του. γ. Η μεγαλύτερη εξοικείωση με ένα παραδοσιακό οικισμό συνεπάγεται καλύτερη αίσθηση των κινδύνων υποβάθμισης που τον απειλούν και κινητοποιεί ισχυρότερη προθυμία προστασίας του. δ. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής φυσιογνωμίας κάθε τόπου ελκύουν διαφορετικό είδος επισκεπτών. ε. Η τοπικότητα είναι εγγενές και σημαντικό χαρακτηριστικό της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. στ. Το επίπεδο εκπαίδευσης δεν επιδρά στην προθυμία προστασίας της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Σε ότι αφορά στην εφαρμογή της ΜΥΑ αποδείχθηκε, μεταξύ άλλων, ότι: α. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Μετσόβου και του Συρράκου είναι φορέας σημαντικής οικονομικής αξίας. β. Η μοναδιαία οικονομική αξία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι ανάλογη του βαθμού χρήσης της. γ. Η ΜΥΑ αποτελεί ένα αξιόπιστο εργαλείο αποτίμησης της οικονομικής αξίας της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. δ. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι εν δυνάμει οικονομικό αγαθό. Συμπεριφέρεται, μάλιστα, ως αγαθό πολυτελείας. ε. Οχυρώνεται σημαντικά η βασική αδυναμία της ΜΥΑ που αφορά στον υποθετικό της χαρακτήρα. στ. Τεκμηριώνεται η καταλληλότητα επιμέρους παραμέτρων για την αποτίμηση ειδικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. ζ. Τεκμηριώθηκαν επιμέρους στοιχεία που αφορούν στη φύση της ΜΥΑ.

The dissertation’s object is the estimation of the economic value that derives from the non-market social benefit that the protection of the vernacular architecture bears. The dissertation is aiming at the documentation of the non-market economic value embodied in the vernacular architecture. Ignoring this value can lead to the decay and loss of this cultural good while acknowledging it can be in favor of its protection and preservation. Additionally, the dissertation is aiming at the examination of the social aspect on the good, the enhancement of the existing knowledge on the evaluation of cultural goods, the enhancement of the CVM’s ability in estimating the value of vernacular architecture specifically and the documentation of CVM’s reliability as an evaluation method for cultural goods.

Methodology The dissertation consists of two parts. The first part includes the theoretical frame: the importance of Cultural Economics on the protection of cultural heritage, the potentiality of using CVM for the evaluation of cultural goods, the characteristics of vernacular architecture of mountainous areas and the main threats leading to its decay. The first part leads to the central problem of the dissertation: Is CVM capable of evaluating the social benefit that derives from the protection of the vernacular architecture? The second part includes the results of the five case studies, their comparative analysis, the conclusions of the dissertation, its contribution and innovation.

Main Conclusions On the social value of vernacular architecture: a. Vernacular architecture represents an important current cultural value. In the common view, its loss is identified with the loss of part of the national cultural identity. b. The more aesthetical quality a traditional settlement bears the higher the willing of its users for its protection is. c. The more familiarity with a traditional settlement a person acquires the more familiar he becomes with its problems of decay and the more he is willing to pay for its protection. d. Every traditional settlement, according to its place identity, attracts different kind of tourism. e. Locality is a very important characteristic embodied in the vernacular architecture. f. The educational level of a person has no effect on his willing to vernacular architecture’s protection. On the CVM’s implementation: a. The vernacular architecture of Metsovo and Sirako holds an important economic value. b. The economic value of vernacular architecture (per person) is proportional to its level of use. c. CVM is a reliable tool for the estimation of the economic value of vernacular architecture. d. Vernacular architecture is implicitly an economic good. In addition, it is a luxury good. e. Strong proof is provided against the main criticism on the hypothetical character of CVM. f. Several parameters are documented as most suitable for the evaluation of vernacular architecture. g. Documentation on the various elements concerning the nature of CVM.