Επιχειρηματικότητα ορεινών περιοχών: Μελέτη περίπτωσης Δήμος Κόνιτσας

Abstract

Η μελέτη της επιχειρηματικότητας αποτελεί ένα σχετικά νέο επιστημονικό πεδίο, δεδομένου ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, η έρευνα στην συγκεκριμένη θεματική περιοχή έχει λάβει έκταση κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Στην περίπτωση των ορεινών περιοχών, το ερευνητικό κενό στο συγκεκριμένο πεδίο είναι σημαντικό, καθώς οι περισσότερες μελέτες αναφέρονται στην επιχειρηματικότητα που λαμβάνει χώρα στην ύπαιθρο, χωρίς να διαχωρίζουν επαρκώς την επιχειρηματικότητα των ορεινών περιοχών. Η παρούσα μελέτη επιδιώκει να καλύψει μέρος του προαναφερόμενου ερευνητικού κενού. Συγκεκριμένα στην παρούσα εργασία, διερευνώνται τα χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας στις ορεινές περιοχές, με επίκεντρο μελέτης τον καλλικρατικό Δήμο Κόνιτσας, μια περιοχή ορεινή και απομονωμένη η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλούς δείκτες ευημερίας και ταυτόχρονα έχει πληγεί από πληθυσμιακή εγκατάλειψη. Πρόκειται επίσης για μια περιοχή αρκετά απομακρυσμένη από τα κύρια κέντρα οικονομικής δραστηριότητας η οποία υποφέρει από πολλούς αναπτυξιακούς περιορισμούς. Για να αποτυπωθούν τα απαραίτητα για το σκοπό της έρευνας στοιχεία διεξήχθη έρευνα πεδίου με ημιδομημένες συνεντεύξεις σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 49 επιχειρηματιών της περιοχής. Η στατιστική επεξεργασία των ερωτηματολογίων έγινε με τη χρήση του στατιστικού προγράμματος SPSS. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της «ορεινής» επιχειρηματικότητας. Οι αντίξοες κλιματολογικές συνθήκες και η απομόνωση καθώς και οι δυσοίωνες πληθυσμιακές διαρθρώσεις στην ευρύτερη περιοχή έχουν συντελέσει, σε χαμηλά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης και σε περιορισμούς σχετικά με την επιχειρηματική δραστηριότητα. Μειονεκτήματα όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό φαίνεται να έχουν οδηγήσει σε χαμηλή παρουσία μεγάλων ιδιωτικών επενδυτικών πρωτοβουλιών. Επίσης, η δυσκολία πρόσβασης και το μικρό μέγεθος των τοπικών αγορών δυσχεραίνουν την ανάπτυξη δυναμικού δευτερογενούς τομέα συμβάλλοντας όμως στη δημιουργία μικρών παραδοσιακών μονάδων και δίνουν ώθηση σε έναν γεωργικό τομέα ο οποίος χαρακτηρίζεται κυρίως από χαμηλή παραγωγικότητα. Επιπλέον, στα αποτελέσματα της έρευνας καταγράφονται και σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής μελέτης τα οποία απορρέουν κυρίως από τους φυσικούς της πόρους. Πρέπει να υπογραμμιστεί, ότι τα στοιχεία εκείνα τα οποία έχουν επιτείνει την απομόνωσή της, έχουν επίσης συντελέσει στην διαμόρφωση της περιοχής ως τόπου με ιδιαίτερη φυσική ομορφιά και αναξιοποίητο φυσικό περιβάλλον. Οι αναξιοποίητοι φυσικοί πόροι έχουν δημιουργήσει έτσι τις προϋποθέσεις για μια μελλοντική ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής. Εν κατακλείδι, στην παρούσα μελέτη παρατίθενται κάποιες γενικές κατευθύνσεις και στρατηγικού χαρακτήρα προτάσεις με στόχο την αποτελεσματική στήριξη των κατά βάση μικρής κλίμακας, οικογενειακών επιχειρήσεων της περιοχής.

The study of entrepreneurship is a young research field, where the research concepts, methods and objects are a subject to discussion over the past two decades. In the case of mountainous entrepreneurship, in particular, the research gap is important, as most studies refer to entrepreneurship that takes places in the countryside, without discriminating sufficiently mountainous entrepreneurship. This study aims to fill part of the aforementioned research gap. Specifically this thesis analyzes the characteristics of entrepreneurship in mountainous areas, focusing on the new municipality of Konitsa (Epirus Region, Greece), a mountainous and remote area characterized by low welfare indicators and population decline. Furthermore, the area is distant from main centers of economic activity and suffers from development constraints. Bearing in mind the abovementioned remarks, a field research was conducted through semi-structured interviews to a representative sample of 49 local entrepreneurs. The statistical analysis of the questionnaires was conducted using the statistical program SPSS. The results highlight the particularities of entrepreneurship in mountain regions. Adverse weather conditions, isolation and worrying population projections in the study area result in low levels of economic development and entrepreneurial constraints. Further disadvantages related to human resources have also put obstacles for large private investments. Low accessibility and the limited local market hamper secondary sector’s growth. On the other hand, these conditions contribute to the creation of small, traditional and boost the agricultural sector, which is characterized by low productivity, however. Furthermore, the survey reveals that the study area has significant comparative advantages arising mainly from its local resources. It should be noted that the particular conditions that contributed to Konitsa’s isolation have also protected its great natural beauty, maintaining an unspoiled natural environment. Those natural resources provide the means for the sustainable development of the area in the imminent future. Finally, the thesis concludes with general guidelines and proposes a number of potential measures in order to effectively support the entrepreneurship in the area, which is mainly practiced by small-scale family enterprises.