Σχεδιασμός μοντέλου διαχείρισης Δημόσιας Περιουσίας στην Ελλάδα

Abstract

Τα ελληνικά κτηματολογικά δεδομένα σταδιακά εντάσσονται σε ένα πολυδιάστατο κτηματολογικό σύστημα το οποίο θα αποτελέσει το πλέον σύγχρονο σύστημα καταγραφής ακινήτων, εμπράγματων δικαιωμάτων και συναλλαγών γης και θα συντελέσει στον εκσυγχρονισμό και την αναδιαμόρφωση της σημερινής εικόνας του δημόσιου τομέα. Η Κτηματολόγιο ΑΕ αποτελεί, σήμερα, το βασικό φορέα τήρησης έγκυρων και ενημερωμένων πληροφοριών για όλα τα ακίνητα κτηματοκεντρικά. Το Σύστημα Πληροφοριών που χρησιμοποιεί έχει δημιουργηθεί βασισμένο στις απαιτήσεις των ελληνικών δεδομένων, ενώ έχει δρομολογηθεί η αναθεώρησή του προκειμένου να αναβαθμιστεί ο βαθμός στον οποίο ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής. Παρά το γεγονός ότι η αναθεώρηση αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη, κρίνεται σκόπιμο το υφιστάμενο μοντέλο να αναθεωρηθεί και να αναπροσαρμοστεί ώστε να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις του μέλλοντος και να είναι εύχρηστο στους διάφορους φορείς και τους πολίτες, χρησιμοποιώντας τη διεθνή εμπειρία. Στο διεθνές σκηνικό επικρατεί τα τελευταία χρόνια μία σειρά πρότυπων μοντέλων (ISO) η οποία βελτιώνεται συνεχώς και βασίζεται στη σύνδεση του προσώπου με το ακίνητο μέσω των δικαιωμάτων, περιορισμών και υποχρεώσεων. Το LADM αποτελεί τη μεγαλύτερη, μέχρι σήμερα, προσπάθεια τυποποίησης και μοντελοποίησης των κτηματολογικών συστημάτων σε διεθνές επίπεδο. Αναμένεται να αποτελέσει διεθνές πρότυπο μέχρι το τέλος του 2012, σήμερα θεωρείται Draft ISO, από το Διεθνή Οργανισμό Προτύπων (ISO) και την Τεχνική Επιτροπή 287, υπεύθυνη για τις γεωγραφικές πληροφορίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης. Σχεδιάστηκε όσο πιο απλό γίνεται προκειμένου να είναι εύχρηστο, να καλύψει τις κοινές διεθνείς αντιλήψεις σχετικά με τη διαχείριση της γης και στηρίχθηκε σε προηγούμενα διεθνή πρότυπα. Στην παρούσα μελέτη δημιουργήθηκε ένα μοντέλο βασισμένο στο μοντέλο του Εθνικού Κτηματολογίου και το LADM σε μία προσπάθεια οργάνωσης καιεπαναπροσδιορισμού της διαχείρισης γης στην Ελλάδα την ώρα που μεταβαίνει από το σύστημα μεταγραφών και υποθηκών στο σύστημα του Κτηματολογίου Προσδιορίστηκαν τα δικαιώματα, οι περιορισμοί και οι υποχρεώσεις που συνδέουν τα πρόσωπα με την ακίνητη ιδιοκτησία, οδηγώντας σε μία κτηματοκεντρική προσέγγιση. Το προτεινόμενο μοντέλο αποδίδει με σαφή και ευκρινή τρόπο τα δικαιώματα αυτά, αλλά καινοτομεί καθώς χρησιμοποιεί τις κλάσεις του LADM εισάγοντας την οντότητα της διοικητικής μονάδας, ενώ παράλληλα αντλεί δεδομένα από το υφιστάμενο μοντέλο. Αποτελεί μία πρόταση για τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας, προϋποθέτοντας τη διόρθωση και προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου που διέπει το Κτηματολόγιο σήμερα, πρόταση που έχει ήδη καταθέσει και η Κτηματολόγιο Α.Ε.. Τέλος, μέσα από τις εφαρμογές διαπιστώνεται πως είναι έντονη η ανάγκη αναθεώρησης του τρόπου οργάνωσης των δεδομένων της κρατικής περιουσίας μέσω της χρήσης ενός νέου μοντέλου διαχείρισης γης. Η διπλωματική αναπτύσσεται σε έξι Κεφάλαια ως ακολούθως : Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται αρχικά, ο στόχος της παρούσας μελέτης με τη διαμόρφωση του ερευνητικού ερωτήματος και παρατίθεται η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθείται. Ακολουθεί μία εισαγωγή στα κτηματολογικά συστήματα όπου δίνεται και ο ορισμός βασικών κτηματολογικών όρων, όπως της βασικής μονάδας αναφοράς της ακίνητης ιδιοκτησίας, του κτηματολογίου και της διαχείρισης γης. Παρατίθεται στη συνέχεια, μία ταξινόμηση των κτηματολογικών συστημάτων καθώς και η εξέλιξη τους η οποία περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: Τα στάδια της τυποποίησης, συνδεσιμότητας, ολοκλήρωσης και διαδικτύωσης. Τέλος, αναφέρονται τα κυριότερα κοινά τεχνικά και οργανωτικά χαρακτηριστικά των συστημάτων που εμφανίζονται στις διάφορες χώρες. Στο κεφάλαιο που ακολουθεί διεξάγεται εκτενής βιβλιογραφική έρευνα για τις επικρατούσες τάσεις σε διεθνές επίπεδο σχετικά με τα συστήματα διαχείρισης γης. Αναλύεται η πορεία που ακολούθησε η εξέλιξη των συστημάτων και η επιρροή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, τουτρισδιάστατου Κτηματολογίου, της μελέτης «Κτηματολόγιο 2014» και του ηλεκτρονικού κτηματολογίου σε αυτή. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη μοντελοποίηση συστημάτων κα αναλύεται εκτενώς το Land Administration Domain Model καθώς περιγράφεται ο ρόλος της κάθε οντότητας. Τέλος, αναφέρεται το παράδειγμα της Ολλανδίας ως η πλέον χαρακτηριστική εφαρμογή του LADM. Στο τρίτο Κεφάλαιο παρουσιάζεται το Εθνικό Κτηματολόγιο ως ένα σύστημα καταγραφής όλων των εμπράγματων δικαιωμάτων των ακινήτων καθώς και των νομικών και τεχνικών χαρακτηριστικών τους. Αναφέρεται, συνοπτικά, το περιεχόμενό του, το έργο του και η μέχρι σήμερα εξέλιξή του. Ακολουθεί μία σύντομη παρουσίαση της Κτηματολόγιο ΑΕ και μία επιγραμματική αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει το Kτηματολόγιο. Τέλος, παρουσιάζεται το υφιστάμενο μοντέλο του Εθνικού Κτηματολογίου , το σύστημα πληροφοριών του (ΣΠΕΚ) και απεικονίζονται οι χωρικές και περιγραφικές του οντότητες. Για τη σύνταξη του Κεφαλαίου 4 έγινε εκτενής έρευνα για τη Δημόσια Περιουσία στην Ελλάδα. Έπειτα από συναντήσεις με αρμόδιους φορείς και συνεργασία με την Κτηματολόγιο ΑΕ, καταγράφηκαν οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων με την καταγραφή, διαχείριση και οργάνωση της Δημόσιας Περιουσίας, φορέων, οι διάφοροι τόποι αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας και τα μέτρα προστασίας της. Παραθέτονται, συνοπτικά, τα σημαντικότερα νομοθετήματα που διέπουν την Ιδιωτική Ακίνητη Περιουσία και δίνεται βάρος στη λειτουργία και οργάνωση των Κτηματικών Υπηρεσιών και της ΕΤΑΔ ΑΕ όπως και επισυνάπτονται στα παραρτήματα και παραδείγματα αρχείων τους. Το επόμενο κεφάλαιο αποτελεί την υλοποίηση του στόχου της διπλωματικής εργασίας. Σχεδιάζεται ένα μοντέλο διαχείρισης της Δημόσιας Περιουσίας βασισμένο στις οντότητες του LADM, προσαρμοσμένο να ικανοποιεί τα ελληνικά δεδομένα. Παρουσιάζεται κάθε οντότητα ξεχωριστά με τις πιθανές τιμές που μπορεί να λάβει κάθε πεδίο της ανάλογα με τις απαιτήσεις της.Δημόσιας Περιουσίας στην Ελλάδα. Οι υφιστάμενες οντότητες του μοντέλου του ΕΚ αντιστοιχίζονται με αυτές του LADM και τέλος εφαρμόζεται το προτεινόμενο μοντέλο σε τρία ακίνητα της Αττικής με πραγματικά δεδομένα της ΕΤΑΔ ΑΕ. Στο έκτο και τελευταίο κεφάλαιο διατυπώνονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις εφαρμογές, τα γενικότερα συμπεράσματα που εξάγονται από την εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας και ορισμένες εισηγήσεις για περαιτέρω έρευνα. Παρουσιάζονται δυνατότητες γενίκευσης του μοντέλου καθώς και πιθανές επεκτάσεις του προκειμένου να αξιοποιηθεί σε διάφορους τομείς.

The importance of the management of state land is because the way this land is managed can enhance the welfare and well-being of the population but is also capable of undermining it. This could be because state land nowadays, is managed inefficiently, so that natural resources that are available in each country are not exploited appropriate and wasted. Only a small number of countries have formal policies about the state and public sector ownership and their legislation is characterized by an absence of formal state land management policies. Hellenic cadastral data progressively intergraded in a multipurpose cadastral system which is expected to become a unified and constantly updated system of information that records legal, technical and other additional details about real estate properties and the rights of them. The development of the Hellenic Cadastre aims at the creation of a modern, fully automated real estate property record which will help enhancing the current image of public sector. It is a significantly more modern and complete system than the old system of Registrations and Mortages, which has in the center all the parties (party-oriented) as it is a land-objects system (object-oriented). The authority responsible for the study, development and operation of the Hellenic Cadastre is “Ktimatologio S.A.”. The company has implemented a series of supporting actions along the lines of the 3rd Community Support Framework (CSF). The current Land Information System is one of them and it has been created based on the requirements of the Greek data. His review has been launched in order to enhance the degree to which it meets the needs of the time. Despite the fact that the review is ongoing, it is appropriate that the existing model will be revised and updated to meet the challenge of the future and also to adopt friendly character to operators and citizens, using international experience and following international standards.There is a need to start planning for the future, chart a course for redefining the data model of Hellenic Cadastre and replacing components of the existing system. A new data model could facilitate the provision of data to internal and external users in a format more flexible to the community’s needs. There is a need to reengineer business procedures and number of steps to complete a transaction – process. An enhancement of the Hellenic’s Cadastre data model to comply with the LADM requires the “migration” of Hellenic data model entities to LADM classes. Then, the core entities of Hellenic data model should be transferred to LADM classes and it is needed the creation of a class, named “Basic Administration Unit”, as it doesn’t exist in the current data model. Adopting LADM leads to the classification of RRRs, which will result to a more rigid structure and efficient administration of all rights, restrictions and responsibilities in Hellenic Cadastre data model. As a result of this work, a framework of principles which Greece, and other nations, could follow to facilitate the management of their state property was defined. The proposed model was developed aiming to cover the core entities of Hellenic Cadastre system including information about the ownership, the value, the extent, the geographical position and other related rights and restrictions. The implementation of the proposed model in three areas in Attica demonstrated that the model supports interobability and the operation of e-cadastre and also, the paper maps and other paper documents are reduced. The model handles in a clear way all RRRs and puts in an equal manner the parties and the land objects. In Greece, the implementation of the proposed model could lead to a faster transition from the deeds system to the multipurpose, land-object system of Cadastre.