Το ανοίκειο στα σύγχρονα τοπία της περιφρόνησης

Abstract

Μέσα από μια ψυχαναλυτική,γλωσσολογική,αισθητική και εν τέλει χωρική ανάλυση και πορεία, διερευνάται η σύνδεση της έννοιας του ανοίκειου σε σχέση με το χώρο των σύγχρονων ερειπίων, καθώς και ο γενικότερος προβληματισμός όσον αφορά το ρόλο και τη σημασία της ύπαρξης των χώρων αυτών στον αστικό ιστό των σύγχρονων πόλεων. Αρχικά αναλύεται η έννοια του ανοίκειου μέσα απο το δοκίμιο του Freud το Ανοίκειο. Η έννοια του ανοίκειου συνδέεται άμεσα με την αντίθετη του αυτή του οικείου, αλλά και με αναμνήσεις του παρελθόντος οι οποίες έχουν αποξενωθεί και επανέρχονται. Με βάση τα παραπάνω μελετάται η χωρική έκφραση του ανοίκειου στα αστικά κενά των σύγχρονων ερειπίων. Τα σύγχρονα ερείπια αποτελούν χώρους εγγεγραμμένους στη συνείδηση μας ως οικείους για τους οποίους όμως η συνθήκη αυτή έχει αλλάξει. Αποτελούν τους κατεξοχήν χώρους οπού ξυπνούν οι ασυνείδητες μνήμες ενός ξεχασμένου παρελθόντος. Όλα τα παραπάνω κάνουν ιδανική τη χρήση του ανοίκειου ως εργαλείο ανάγνωσης αυτών των χώρων. Για να κατανοήσουμε το πόσο πολύπλοκη και πολυεπίπεδη είναι η ανάγνωση των σύγχρονων ερειπίων, πραγματοποιείται μια σύντομη ιστορική αναδρομή στο πως έχουν αποτυπωθεί και έχουν εμνεύσει το πεδίο της τέχνης ανά τα χρόνια. Ακόμη διερευνάται η ιδιότητα του κενού που τα προσδιορίζει ως αστικά κενά καθώς και η έννοια του «ιστορικού τόπου». Μέσα απο την μελέτη όλων των παραπάνω το ανοίκειο προβάλλεται ως το εργαλείο με το οποίο επαναδιαπραγματευόμαστε τους χώρους αυτούς, σε μια προσπάθεια να προσδιοριστεί η σχέση που θέλουμε να έχουμε με αυτές τις ανοίκειες μορφές του παρελθόντος.

Through a psychoanalytic, linguistic, aesthetic and spatial analysis, this thesis explores the connection between the feeling of the uncanny in relation to the space of modern ruins. We reflect upon the role and the importance of these sites in the urban space of modern cities. Initially, we analyze the concept of the uncanny through Freud's essay the Uncanny. The concept of the uncanny is connected with its opposite, that of the familiar, but also with memories of the past that have been alienated and returned to the present time. Based on the above we explore the spatial expression of the uncanny in the urban spaces of modern ruins. Modern ruins are places registered in our consciousness as familiar places. As years go by, this condition has changed as they come back to everyday life as something different. They are places where involuntary memories of a forgotten past reveal themselves. All the aforementioned, make the uncanny an ideal tool for studying and exploring these sites. To understand how complex and layered the reading of modern ruins is, we explore briefly the history of how they have been represented in the various arts over the years. Furthermore, we study the ruins as urban voids as well as historic sites. According to all the above mentioned, the uncanny is viewed as a tool for rethinking these spaces in an attempt to determine the relationship between individuals and these unfamiliar forms of the past.