Ο Δήμος Περιστερίου υπό Πολεοδομική και Κυκλοφοριακή Θεώρηση: Απεικόνιση και Προοπτική Εξέλιξής του

Abstract

Η σύγχρονη πόλη αποτελεί μια πολυδιάστατη μονάδα στο χώρο, με επιρροές και τάσεις οι οποίες αντανακλώνται σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο καθαρά χωρικά. Η ενσωμάτωση του ανθρώπου εντός και στο ευρύτερο περιβάλλον των πόλεων συμβάλλει σε πρώτο και καθολικό βαθμό την πολυπλοκότητα της πόλης και των λειτουργιών της. Ο άνθρωπος είναι αυτός που καθορίζει την μορφή, τον ρόλο και τις δραστηριότητες που θα διαμορφώσουν την τελική εικόνα της πόλης. Ωστόσο η παραπάνω διαπίστωση διαμορφώνει ένα είδος περαιτέρω αλυσιδωτών αντιδράσεων στο αστικό κέντρο. Αυτό σημαίνει πως η πόλη και η δόμησή της ορίζει στη συνέχεια τις συνθήκες και το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων. Υπάρχει συνεπώς μια αλληλένδετη και αλληλοεξαρτούμενη σχέση μεταξύ ανθρωπογενούς και αστικού περιβάλλοντος, με αιτίες και συνέπειες οι οποίες προέρχονται από αμφότερες πλευρές. Πέρα όμως από τον άνθρωπο και το αστικό περιβάλλον, υπάρχουν πληθώρα άλλων παραγόντων που τελικά ορίζουν το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί και θα διαπλαστεί η πόλη, έτσι όπως εμφανίζεται σήμερα στο χώρο: οικονομικοί, πολιτικοί, περιβαλλοντικού κλπ. Ο πολυπλοκότητα όλων αυτών των παραμέτρων που αναφέρθηκαν και συνδυάζοντάς τες αποδίδουν την χωρική μορφή του αστικού κέντρου σήμερα, με δυσδιάκριτα όρια μεταξύ τους. Λαμβάνοντας υπόψη συνεπώς τα παραπάνω, η πόλη, και συγκεκριμένα η ευρωπαϊκή πόλη, έχει επιδεχθεί διαχρονικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα που την συνθέτουν, με αντίκρισμα σε πολεοδομικό, κυκλοφοριακό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό κλπ. Η εισαγωγή του αυτοκινήτου στον αστικό χώρο, σε συνδυασμό με κοινωνικό-οικονομικές και πολιτικές αλλαγές που έλαβαν μέρος τα τελευταία χρόνια, η μετέπειτα αστικοποίηση και προαστιοποίηση και το κυκλοφοριακό χάος που καταγράφεται σε όλα σχεδόν τα αστικά κέντρα είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που διαθέτουν οι σύγχρονες ευρωπαϊκές πόλεις. Ο πολεοδομικός και κυκλοφοριακός σχεδιασμός, έχοντας σχεδόν ανεξάρτητη δράση στον αστικό χώρο, υστερούν σε όραμα που να προσφέρει βιώσιμο μέλλον τόσο για τους κατοίκους που ήδη εδράζονται στις πόλεις όσο και για τις μελλοντικές γενιές. Οι προσπάθειες για βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων είναι μεμονωμένες και σπασμωδικές, ενώ η συνεργασία του πολεοδομικού και κυκλοφοριακού τομέα είναι σε πολλές περιπτώσεις ανύπαρκτη, γεγονός που ενισχύει ακόμη περισσότερο το χάσμα μεταξύ της σημερινής φυσιογνωμίας των πόλεων από εκείνη που θα διαθέτει προδιαγραφές βιωσιμότητας σε όλες τις κατευθύνσεις. Με γνώμονα τις παραπάνω γενικευμένες διαπιστώσεις επιχειρήθηκε, μέσω της παρούσας διπλωματικής, η πολεοδομική και κυκλοφοριακή αναβάθμιση του δήμου Περιστερίου. Στόχος της εργασίας αποτελεί η δημιουργία όλων των προδιαγραφών και προϋποθέσεων (πολεοδομικές, κυκλοφοριακές, κοινωνικές κλπ.) προκειμένου ο δήμος να μπορέσει να ξεφύγει από το αδιέξοδο που οδηγείται σε ότι αφορά την ποιότητα ζωής των κατοίκων και την μορφή, λειτουργικότητα και ποιότητα του ίδιου του αστικού περιβάλλοντος. Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο κινείται το σύνολο της λογικής της εργασίας, η οποία θα αντανακλάται τόσο σε πολεοδομικό όσο και κυκλοφοριακό επίπεδο. Η πορεία η οποία ακολουθήθηκε κατά τη διαδικασία εκπόνησης της παρούσας εργασίας ξεκινάει από την περιγραφή και ανάλυση της σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης. Η εμβάθυνση των αιτιών που την οδήγησαν στην μορφή που διαθέτει σήμερα, καθώς και τα αποτελέσματα αυτών που συνθέτουν πλέον τα θεμέλιά της κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να γίνει πιο κατανοητή η σύσταση και η λειτουργία της. Πέρα όμως από την αναδρομή των παραγόντων που την διαμόρφωσαν, επιχειρήθηκε και η προσέγγιση της βιωσιμότητας που πολλές ευρωπαϊκές πόλεις θέτουν ως στόχο της γενικότερης πολιτικής τους. Παραδείγματα πόλεων και δράσεων που αντανακλούν την ανάγκη περί βιώσιμης ανάπτυξης αποτελούν την βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η λογική της εργασίας και η οποία επιχειρεί να την υλοποιήσει και στον δήμο που μελετάται, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη τις συνθήκες και τα δεδομένα που επικρατούν στον αστικό χώρο του Περιστερίου, και φυσικά όλες τις εξωτερικές και εσωτερικές επιρροές που διαμορφώνουν την εικόνα του αστικού κέντρου. Η ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης και δομής του δήμου μελέτης αποτέλεσε το επόμενο βήμα της συνολικής διαδικασίας της διπλωματικής. Η καταγραφή των δεδομένων που ισχύουν στο δήμο (πληθυσμιακά, δημογραφικά, οικονομικά, κοινωνικά χαρακτηριστικά, γεωγραφική θέση δήμου, πολεοδομική και κυκλοφοριακή οργάνωση κλπ.) αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι για την μετέπειτα θεμελίωση των προτεινόμενων παρεμβάσεων εντός των ορίων του δήμου. Κάνοντας έναν γενικότερο απολογισμό των όσων ερευνήθηκαν κατά την υπάρχουσα κατάσταση, διαπιστώθηκε πως τα κύρια προβλήματα του δήμου εντοπίζονται κατά βάση στον πολεοδομικό και κυκλοφοριακό τομέα. Η μη οργανωμένη και ασφυκτική διάταξη των λειτουργιών (χρήσεων γης) και η απουσία συγκεκριμένων προδιαγραφών συστηματοποίησης (σε επίπεδο λειτουργικότητας) του οδικού δικτύου συνολικά αποτυπώνουν σχεδόν στο απόλυτο την αφιλόξενη εικόνα που παρουσιάζει σήμερα ο δήμος Περιστερίου. Σε όλο αυτό έρχεται να προστεθεί και η έλλειψη οποιασδήποτε πολιτικής παρέμβασης που να αφορά την ένταξη και ανάδειξη της βιώσιμης κινητικότητας στον συνολικό κυκλοφοριακό χάρτη (ποδηλατοδρόμοι, πεζοδρόμια κλπ.), εντείνοντας ακόμη περισσότερο την ήδη βεβαρημένη κατάσταση. Εν τέλει αυτό που προκύπτει από όλα τα παραπάνω είναι η απουσία οράματος και σχεδίου για βιώσιμη ανάπτυξη, και σε πολεοδομικό και σε κυκλοφοριακό επίπεδο, που να στηρίζει την ιδέα της βιωσιμότητας και να προσπαθεί να την εφαρμόσει και στη πράξη. Η διαπίστωση καταγραφή των παραπάνω προβλημάτων έδωσε το απαραίτητο έναυσμα στην μετέπειτα πορεία της παρούσας εργασίας που είναι η παροχή λύσεων σε επίπεδο πολεοδομίας και κυκλοφορίας, μέσα στα πλαίσια συνεργασίας των δυο αυτών τομέων. Οι παρεμβάσεις που προτείνονται έχουν ως στόχο αφενός να αποδώσουν ένα βιωσιμότερο περιβάλλον ζωής στους κατοίκους του Περιστερίου μέσω μεταρρυθμίσεων σε επίπεδο πολεοδομικό (ανακατανομή χρήσεων γης, ενίσχυση πρασίνου κλπ.) όσο και κυκλοφοριακό (καθορισμός και ιεράρχηση δακτυλίων, ενίσχυση των δικτύων βιώσιμης κινητικότητας κλπ.). Όπως προαναφέρθηκε, ο στόχος αυτός διαθέτει χαρακτηριστικά που να ανταποκρίνονται και να βαδίζουν μαζί με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, κάτι που αντανακλάται σε όλο το εύρος των μέτρων και παρεμβάσεων που επιχειρήθηκαν να υλοποιηθούν στην επιφάνεια αναφοράς. Αυτό που τελικά προκύπτει από το σύνολο της εργασίας και την προσπάθεια που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια αυτής είναι πως το μέλλον των πόλεων και το μέλλον των κατοίκων της σε αυτές στρέφεται γύρω από την ανάγκη για βιώσιμες συνθήκες ζωής εντός των αστικών αυτών κέντρων. Πάνω σε αυτή την ανάγκη βασίζεται και η λογική της παρούσας εργασίας για τον δήμο Περιστερίου. Η περιοχή μελέτης, προκειμένου να βασιστεί σε ένα μέλλον αισιόδοξο ως προς την πορεία της στο χώρο και στο χρόνο, έχει ανάγκη από κίνητρα και σχέδια τα οποία να κινούνται προς την κατεύθυνση της αειφόρας ανάπτυξης, ξεκινώντας από τα βασικότερα θεμέλιά της που είναι η πολεοδομική και κυκλοφοριακή οργάνωση. Το αστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον του πολεοδομικού συγκροτήματος μελέτης επιζητά αλλαγές, οι οποίες να οδεύουν προς τη βιωσιμότητα της πόλης συνολικά. Η ευρωπαϊκή πόλη του αύριο είναι μια πόλη φιλόξενη και λειτουργική που επιδιώκει βιώσιμους όρους ζωής. Η εικόνα αυτή δεν αποτελεί ουτοπία για την ελληνική πόλη, αντίθετα έχει υποχρέωση προς το μέλλον της και το μέλλον των κατοίκων της να αλλάξει και να στηριχτεί σε νέες βάσεις, περισσότερο βιώσιμες και περιβαλλοντικά ποιοτικές.

The city is a complex unit in the area, with influences and dispositions which are reflected in every aspect and not only in a spatial way. The integration of the human into the environment of the city contributes, first of all, to the complexity of the urban environment and its functions. The human being decides about the shape, the role and the operations of the city, which will configure its final image to the world. However, the above statement arises more issues about the city and its environment. The city responds to the changes and its form defines, consequently, the living of the people in the territories of the urban environment. That leads to the conclusion that there is a strong connection between human and urban environment with causes and effects which arise from both sides. Apart from the above, there are a lot of other factors that generate and form the image of the city: financial, political, environmental etc. The combination of all these factors provides the shape and the form of the city today, whereas the boundaries of each one is hard to recognize. Taking into consideration all the above, the city has been affected from changes into time in every aspect, with effects in its urban development, mobility planning, environment, social standards etc. The intrusion of the car into the city, combined with social, economic and political changes that have been taken place in the past few years, the urbanization and suburbanization, as well as the traffic congestion, are some of the common features of European cities nowadays. The urban and traffic organization, acting almost apart from one and other, are lacking in vision and offer no sustainable future, not only to the current people, but also to the future generations. The efforts for sustainable development are few and the lack of collaboration between the two sections (urban development and traffic organization) enhances more the chasm between the current image of the cities and the one based on sustainable conditions. After realizing the above problems of the city today in general, this thesis is aiming to urban and traffic reorganization of the municipality of Peristeri in Athens. The main goal of this assignment is the creation of all the necessary standards and requirements in order for people to escape from the deadlock they are heading to, as far as living conditions are concerned, but also for the quality and the functioning of the city. Urban development is the central axe of the thesis, which will be reflected in both urban and traffic organization. The assignment starts by portraying and analyzing the European city of today. The reasons that have led to its current form, as well as all the effects, create its foundations, and by describing all the above it is easier to understand its composition function. Apart from the description of all the factors they have affected the form of the city, it is also been analyzed the efforts for sustainability of many European cities in their main political goals. These examples of cities and their actions around sustainable development are being carefully taken into consideration for the process of this assignment and the final measures that will be taken in the municipality of Peristeri, based of course on the current conditions and possibilities of the area. The next step of this project is the description and analysis of the construction and form of Peristeri. By recording all the necessary information about the municipality (population, economic and social standards, current urban and traffic organization etc.) will help at the procedure of the proposing measures. The main problems that have been detected during the study were mostly in urban and traffic organization. The unorganized and suffocating form of the city and the dysfunctional traffic conditions and planning are describing the unpleasant image of the municipality of Peristeri today. And of course the lack of sustainable mobility plans is enhancing the uncomfortable situation. Perhaps the root of the problem is the absence of vision and plan for sustainable development, in both urban and traffic organization that would be based on the idea of sustainability and would try to implement it into the area. The above problems have given the incentive to the current assignment to provide solutions in urban development and traffic reorganization. The measures that are being proposed aim to more sustainable living conditions for the people of Peristeri. The main features of the proposal and the measures in urban organization and mobility planning are based on the aspect of sustainable development. In conclusion, after completing this thesis, the final inference is that the future of the cities and their citizens depends on the necessity for viable ling conditions inside and outside the cities. And this is the main route on which the whole assignment for Peristeri is based on. In order for Peristeri to change, it is necessary to follow incentives and visions that are considered as sustainable, by starting from the basic areas of organization, and which is the urban development and the mobility planning. The urban and human environment aspire changes that will lead to viability. The European city of tomorrow is a city receptive and functional that aims for sustainability. This image is not considered as utopia for the Greek cities, on the contrary, it has the obligation for its future ande the future of its citizens to alter its current conditions and lean on new basis, more viable and environmentally more acceptable.