Κοινοτική νομοθεσία για την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων

Abstract

Η εργασία αυτή αποτελεί το απόσταγμα της προσπάθειας του υπογράφων σπουδαστή να παρουσιάσει συνοπτικά και με ένα ολοκληρωμένο τρόπο τις σημαντικότερες νομικές δεσμεύσεις της Ε.Ε. στον τομέα των υδάτων, να τις αξιολογήσει και να εκτιμήσει την πορεία εφαρμογής τους στον ελληνικό χώρο. Για το λόγο αυτό δίδεται έμφαση στην Οδηγία 2000/60/ΕΚ, μιας και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της Ε.Ε. στον τομέα της προστασίας και διαχείρισης των υδατικών πόρων, ενώ συγχρόνως οι διατάξεις της θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό τις όποιες δραστηριότητες αναληφθούν στο εγγύς μέλλον για την προστασία των υδατικών πόρων της χώρας μας. Η εργασία απαρτίζεται από πέντε κεφάλαια και διακρίνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελεί το εισαγωγικό τμήμα και έχει ως βασικό του σκοπό να παρουσιάσει στον αναγνώστη εννοιολογικά ζητήματα των υδατικών πόρων και της διαδικασίας διαχείρισης αυτών, καθώς και της ιδιαίτερης σημασίας τους για το ανθρώπινο είδος και για τη διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος. Έμφαση δίδεται στη διακήρυξη της Μαδρίτης το 2005, για τη νέα κουλτούρα στον τομέα διαχείρισης των υδατικών πόρων, η οποία θέτει τρεις βασικές προτεραιότητες στον τομέα του νερού που είναι: • Νερό για τη ζωή. • Νερό στην υπηρεσία του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. • Νερό στην υπηρεσία της οικονομικής ανάπτυξης. Το δεύτερο μέρος αποτελεί το "κυρίως θέμα" της εργασίας και απαρτίζεται από το 3ο κεφάλαιο. Αντικείμενό του είναι η παρουσίαση σε πρώτη φάση της ιστορικής διαδρομής της διαχείρισης των υδατικών πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία διακρίνεται σε τρεις περιόδους. Η Α΄ περίοδος ξεκινά το 1975, με επίκεντρο τον καθορισμό κριτηρίων ποιότητας του νερού. Η Β΄ περίοδος ξεκινά το 1991 και έχει ως επίκεντρο τον έλεγχο της ρύπανσης του νερού, ενώ η Γ΄ περίοδος ξεκινά το Φεβρουάριο του 1996 και ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο του 2000, με την έκδοση της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, η οποία έχει ως επίκεντρο την ολοκληρωμένη προσέγγιση των υδάτων. Σε δεύτερη φάση, το κεφάλαιο αναλύει διεξοδικά τις διατάξεις 17 κοινοτικών Οδηγιών, περισσότερο γνωστές εκ των οποίων είναι η Οδηγία 75/440/ΕΟΚ, η Οδηγία 76/160/ΕΟΚ, η Οδηγία 80/778/ΕΟΚ, η Οδηγία 91/271/ΕΟΚ, η Οδηγία 91/676/ΕΟΚ και βεβαίως η Οδηγία 2000/60/ΕΚ. Το τρίτο μέρος απαρτίζεται από το 4ο και 5ο κεφάλαιο και αποτελεί το σημαντικότερο τμήμα της "όλης" εργασίας, δεδομένου ότι προσδιορίζει τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες των νομικών δεσμεύσεων της Ε.Ε., ενώ παράλληλα τονίζει τα προβλήματα που παρουσιάζει ο Ν.3199/2003, ο οποίος ενσωματώνει την Οδηγία 2000/60/ΕΚ στη χώρα μας. Η σημαντικότερη αδυναμία του εν λόγω νόμου είναι ότι διαφοροποιεί τον βασικό σκοπό της Οδηγίας, αλλά και ενσωματώνει ελλιπώς τις διατάξεις της, δεδομένου ότι προβλέπει την έκδοση μιας πληθώρας κανονιστικών διατάξεων (Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις), προκειμένου έτσι να υλοποιηθούν οι στόχοι της Οδηγίας. Σε επόμενο στάδιο, περιγράφεται το σύστημα διαχείρισης των υδατικών πόρων σε 15 χώρες της Ε.Ε. με ιδιαίτερη αναφορά στην Ελλάδα. Έτσι λοιπόν αναλύεται το νομικό πλαίσιο, με σημαντικότερους τους νόμους 1650/86, 1739/87 και 3199/2003, τα γενικά χαρακτηριστικά των 14 υδατικών διαμερισμάτων της χώρας μας, καθώς και η πρόταση αναθεώρησης αυτών από το Ε.Μ.Π., λόγω των διαχειριστικών προβλημάτων που παρουσιάζουν. Συμπερασματικά, διαπιστώνονται οι καινοτομίες της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, σημαντικότερη εκ των οποίων είναι η θέσπιση συγκεκριμένων "περιβαλλοντικών στόχων ποιότητας" για τα επιφανειακά και τα υπόγεια ύδατα σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταμού. Επιπλέον, αναφέρονται οι δράσεις που έχουν προγραμματιστεί στη χώρα μας για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Οδηγίας και τέλος, προτείνονται άξονες προτεραιότητας για την αντιμετώπιση των υδρολογικών προβλημάτων της χώρας μας, όπως: 1)Η ενεργοποίηση του επιστημονικού δυναμικού. 2)Η προώθηση της διοικητικής αναδιοργάνωσης και 3)η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής συνιστώσας στα ζητήματα διαχείρισης των υδατικών πόρων.

This work constitutes the distillation of the signatory student’s effort to present compendiously, also with a completed way, the more important legislation of EU in the sector of waters, to estimate them and to appreciate their course of application in the Greek space. For this reason is given emphasis in Directive 2000/60/EC, because it constitutes the cornerstone of EU in the sector of protection and management of water resources, while simultaneously its provisions shall determine in important degree any activities they are undertaken in the close future for the protection of water resources of our country . The work is constituted from five chapters and is distinguished in three parts. The first part comprises the introductive chapter and its basic aim is to present to the reader notional questions of water resources and process of management of these, as well as their particular importance for the human and for the maintenance and protection of environment. Emphasis is given in the declaration of Madrid in 2005, for the new culture in the sector of management of water resources, which places three basic priorities in the sector of water which are: • Water for the life. • Water in the service of wider social total. • Water in the service of economic development. The second part constitutes the "mainly subject" of work and is constituted from the 3rd chapter. Its Object is the presentation in first phase of historical way of management of water resources in European level, which is distinguished in three periods. The fist period begins in 1975, with focal point the determination of criteria of quality of water. The second period begins in 1991 and it has as focal point the control of pollution of water, while the third period begins in February 1996 and is completed in December 2000, with the publication of Directive 2000/60/EC, which has as focal point the integrated approach of waters. In second phase, the chapter analyzes extensively the provisions of 17 Directives of EU, most known from which they are Directive 75/440/EEC, Directive 76/160/EEC, Directive 80/778/EEC, Directive 91/271/EEC, Directive 91/676/EEC and of course Directive 2000/60/EC. The third part is composed from the 4th and 5th chapter and it constitutes the more important part of "all of" work, since it determines the strengths and weaknesses of European legislation, while at the same time it accents the problems that presents the Law 3199/2003, that incorporates Directive 2000/60/EC in our country. The more important weakness of law in question is that it differentiates the goal of Directive, but also incorporates insufficiently its provisions, since it forecasts the publication of abundance of normative provisions (Presidential Decrees and Ministerial Decisions), in order that are materialised the objectives of Directive. In next stage, is described the system of management of water resources in 15 countries of EU with particular report in Greece. Thus therefore is analyzed the legal framework, with its more important laws 1650/86, 1739/87 and 3199/2003, the general characteristics of 14 watery apartments of our country, as well as the proposal of revision of these from the NTUA, because of the administrative problems that they present. Deductively, are noted the innovations of Directive 2000/60/EC, more important from which is the institution of specific "environmental objectives of quality" for surface and underground waters in level of river basin. Moreover, is reported the actions that have been programmed in our country for the satisfaction of requirements of Directive and finally, is proposed axes of priority for the confrontation of hydrologic problems of our country, as: 1)The activation of scientific potential. 2)The promotion of administrative reorganization and 3)the incorporation of environmental component in the questions of management of water resources.